Jeden dzień w obozie na granicy grecko-macedońskiej (Idomeni 10.04.2016)

IDOMENI 10.04

Jest przed 9tą- poranne powietrze jest rześkie, góry po macdońskiej stronie wyłaniają się zza mgły,na pierwszy rzut oka dzień zapowiada się zwyczajnie. Coś jest jednak nie tak. Cześć uchodźców krząta się przy namiotach, pakuje cały swój dobytek- a raczej tyle ile zmieści się do plecaka, torby przewieszonej przez ramię, wózka. Szykują dzieci do drogi. Na torach przy granicy zebrał się już spory tłum. Miesiąc temu też próbowali. Tym - razem w obozie pojawił się plakat nawołujący do "przekroczenia granicy". "To nasza ostatnia szansa, przedostaniemy się lub umrzemy" -brzmiały ostatnie słowa apelu.

Granica

Dwie linie płotu z drutu kolczastego (na którym suszy się pranie), dwa rzędy uzbrojonej policji (na codzień granicy "broni" jedynie paru funkcjonariuszy, dzisiaj jednak są gotowi do akcji w pełnym rynsztunku). Przejście jest zamknięte od stycznia i nic na to nie wskazuje by dzisiaj miało zostać otwarte jednak desperacja ludzi sprawia, że wierzą w nierealne. Jest coś poruszającego w ich zdeterminowanych twarzach i uporze. Kobiety z dziećmi nieco z boku, na przodzie grupa około 40stu mężczyzn- organizatorów "protestu". Podobno planowali strategię od paru dni – podstawą mają być pokojowe negocjacje z policją, jedynie jeśli to nie pomoże zdecydują się na bardziej radykalne kroki- przekonuje nas jeden z Syryjczyków kiedy wraz z paroma wolontariuszami próbujemy uświadomić im, że jakiekolwiek przejawy agresji wpłyną na ich niekorzyść i jedynie pogorszą sytuację. Media wyślą w świat informacje o "niebezpiecznych imigrantach" a Europa zamknie swoje wrota na kolejną kłódkę. Dziennikarze już kręcą się w koło, przyjmują strategiczną pozycję na dachu jednego z baraków, są gotowi, czekają z niecierpliwością licząc na "ostrą zadymę".

Liderzy stają się nerwowi kiedy pokazujemy na telefonie nagranie z poprzedniej "demonstracji" podczas której policja użyła bardzo mocnego gazu łzawiącego by uspokoić tłum. "Idźcie stąd! Nie straszcie nam ludzi! Dzisiaj przekroczymy granicę!" - krzyczy do nas mężczyzna z połową twarzy zasłoniętą chustą na wypadek rozpylenia substancji chemicznych. J. próbuje tłumaczyć "ludzie mają prawo wiedzieć jakie ryzyko podejmują". Bariera językowa i brak chęci porozumienia ze strony Syryjczyków sprawia, że nasza misja pokojowa kończy się fiaskiem i wywołuje jedynie negatywne emocje których chcieliśmy przecież uniknąć... Inny mężczyzna stara się załagodzić sytuację "Zrozumcie- jeśli będziemy stać z założonymi rękami świat o nas zapomni.

Nie chcemy tutaj umrzeć. Nikogo nie obchodzi nasza sytuacja". "Nas obchodzi" – odpowiadam, chociaż wiem, że niewiele możemy pomóc w tym momencie i w głębi duszy muszę przyznać mu rację. Mężczyzna patrzy na mnie. "Wiem. Robicie tutaj dużo dobrego i jesteśmy bardzo wdzięczni." Ściska moją dłoń- Dziękujemy...Na prawdę dziękujemy. Ale teraz idźcie, musimy wziąć sprawy w swoje ręce".

Wycofujemy się na chwilę. Czuję jakbym miała kamień w żoładku. "Please be careful"- proszę matki z dziećmi. Zęby mi się zaciskają gdy przechodzą koło grupy policjantów o obojętnych twarzach. Jestem totalnie bezradna. Kto jest temu wszystkiemu winien? Kto jest odpowiedzialny? Kto zna cudowne rozwiązanie?

Obóz

Życie toczy się tutaj własnym torem. Ci którzy nie zdecydowali się podjąć próby przekroczenia granicy, oddają się codziennym zajęciom. Przed pozostałymi namiotami tlą się paleniska. Dzieci biegają wszędzie w koło, nie wiadomo które jest czyje. Na widok wolonatriuszy machają i krzyczą "Hello", niektóre przybiegają, przytulają się, zaczepiają. Ich bezpośredniość jest dla mnie czym zaskakującym. Przybijamy piątki, śmiejemy się i żartujemy bez słów. Po paru dniach znam niektóre z imienia. Biją się o to kto pomoże nieść torby z bananami rozdawanymi najmłodszym i kobietom w ciąży. Torby są ciężkie, niekiedy musimy stanowczo odbierać je z małych rączek. Mamy też stałych pomocników- pilnują by nikt nie oszukiwał- wiedzą kiedy kobieta kłamie co do ilości posiadanych dzieci. Ja nie jestem taka twarda. 5tka,6tka dzieci- gdzie one są?- pytam. Spostrzegam rozrzuconą przed namiotem stertę bucików- czuję się paskudnie...

Ostatni banan- znów któś nie dostał, kogoś nie było w namiocie i przegapił swoją kolej, ktoś inny dostał podwójną porcję...Nie ma w obozie sprawiedliwości. Jest walka o przetrwanie...

Najwięcej emocji budzi dystrybucja odzieży i obuwia. Kolejki ustawiają się od samego rana jeszcze zanim wiadomo co będzie rozdawane. Wolontariusze przydzielają numerki. 292, 293...Teraz parę godzin czekania w upale. Po 5ciu godzinach przyszła kolej małego chłopca. Dziecięce buty rozdawane były dzień wcześniej- dostał rozmiar 43 dla taty, mimo tego odchodzi uradowany. Inni cieszą się mniej. Trafiły im się za duże/za małe/ niewygodne. Nie ma czasu na wymianę. Nie widać końca kolejki, ludzie się niecierpliwią. Ktoś próbuje przecisnąć się bez numerka, robi się zamieszanie. Wolontariusze zamykają okienko przyczepy. "No line, no shoes". Sami uchodźcy też pomagają, ci mówiący po angielsku tłumaczą i pilnują porządku. Bez nich panowałby tutaj całkowity chaos.

6 godzin i 300 osób otrzymało buty. W obozie mieszka 12 tysięcy uchodźców...a są przecież jeszcze inne obozy ...

W oddalonym 20 km Polykastro inna grupa wolontariuszy gotuje w tym czasie obiad. Obawiają się jak rozwinie się dzisiejsza sytuacja, czy policja nie zamknie drogi i czy będą mogli dostarczyć 5000 ciepłych posiłków do obozu na czas...

Wczoraj otworzono szkołę. Zbudowana z tego co udało się znaleźć, na razie bez ławek, jedynie z kocami na drewnianej podłodze z palet. Jest plan lekcji : matematyka po arabsku i kurdyjsku, angielski, niemiecki dla dorosłych. Najważniejsze by czymś się zająć. W bezczynności człowiek może zwariować i stracić sens...

Gra pozorów

Co myślisz pierwszego dnia kiedy przyjeżdżasz do Idomeni? Słońce świeci, ludzie uśmiechają się przyjaźnie, zapraszają na herbatę, wszędzie widać wolontariuszy- chyba nie jest tak źle. A może przyjrzysz się sytuacji trochę głębiej? Ci ludzie przebyli setki kilometrów uciekjąc przed wojną, być może zostawili w kraju swoich bliskich, być może niektórzy z nich już nie żyją...W telefonach mają zdjęcia zburzonego domu i ulic "wyłożonych" martwymi ciałami... Wciąż przeżywają traumę. Zapłacili niemałe pieniądze by zostać przetransportowanym do "bezpiecznej Europy", nie wiedząc czy dopłyną do brzegu. Znaleźli się w grupie tych szczęściarzy któtym się udało, ale co dalej? Granice są zamknięte, czekają w obozie miesiąc, dwa...Nie wiedzą co z się z nimi stanie. Ktoś "na górze" podsuwa pomysł "może odeślemy ich do Turcji?..." Uchodźcy nie wiedzą gdzie szukać pomocy. Proces wnioskowania o status uchodźcy jest skomplikowany i restrykcyjny, brakuje pomocy prawnej, transportu do najbliższego biura, połączenia internetowego by odbyć wymagane rozmowy przez Skype'a. Warunki sanitarne nie należą do najlepszych. Brakuje środków higieny. Dzieci są brudne. Łatwo chorują. Ludzie którzy nie mają własnych oszczędności i nie załapią się na darmowy posiłek przygotowany przez wolontariuszy chodzą głodni. Mieszkają z sześcioosobową rodziną w jednym namiocie, który gdy przyjdzie deszcz pływa w błocie, a gdy świeci słońce nagrzewa się nie do wytrzymania. Samotne kobiety boją się wychodzić z namiotów, nie mają z kim zostawić dzieci by pójść do kolejki po obiad, ubranie. Krążą plotki o handlarzach ludźmi i porwaniach dzieci...

Nikt nie wie co przyniesie jutrzejszy dzień.

Jutra nie ma

Przestrzeń patroluje czerwony helikopter. Z początku ludzie machają i gwiżdżą. Maszyna zniża się, podmuch wywołany ruchem śmigieł burzy prowizoryczne namioty...

Napięcie przy granicy rośnie.

V. wspiera uchodźców od początku kryzysu. Tym razem się poddał i przestał przekonywać do zaniechania próby przekroczenia granicy. To jego ludzie i nawet jeśli mają odmienne zdania będzie tutaj z nimi. Jest w pewnym sensie ich bohaterem. Ktoś rzuca żartem, że mógłby być jak Che Guevara, ludzie nosiliby koszulki z jego podobizną... Jednak on jest przeciwny jakiejkolwiek przemocy, nie wznieci rewolucji (chociaż później policja błędnie zinterpretuje te braterskie uściski....)

Pamiątkowe zdjęcie- wierzą, że to może być pożegnanie.

Ja też się żegnam. Widzę w tłumie Mustafę z żoną i synem. Poznałam go 2 dni temu gdy pomagał nam w dystrybucji jedzenia. "Ty też idziesz?". "Nie mamy innego wyjścia"-odpowiada. "Good luck"- cóż więcej mogę powiedzieć? Ściskam go na pożegnanie.

Zaczyna się.

Ludzie biegną w stronę płotu granicznego. Krzyczą. Chodzą nawet plotki, że policja płaci imigrantom by wszczynali bójki. Nie widać jednak szczególnych przejawów agresji. Mężczyźni rzucają kamieniami w ogrodzenie i policyjne tarcze. To bardziej gra, demonstracja. Jedni łapią gołymi rękami drut kolczasty, inni tylko proszą "please, please open the border". Pod samą granicą jest może 150 osób, inni przyglądają się z daleka. Macedońska policja używa gazu łzawiącego. Pierwsi ludzie wybiegają z tłumu zakrywając twarze rękami... W powietrze lecą kolejne pociski z gazem... Niektórzy starają się zdławić gaz kocami lub odrzucić naboje w stronę policji. Pierwsza ofiara traci przytomność... Koledzy i wolontariusze transportują bezwładne ciało jak najdalej od zasięgu substancji... Lekarze z organizacji humanitarnych są już w pogotowiu... Wolontariusze po przekonaniu się że cebula nie łagodzi skutków zatrucia gazem biegają teraz po obozie z puszkami coca-coli by przemywać oczy poszkodowanych... W pewnym momencie ktoś krzyczy coś po arabsku i grupa ludzi rusza pędem w tamtym kierunku. Udało się przedrzeć przez granicę? Entuzjazm szybko mija, jeśli ktoś zdołał się przedrzeć został szybko zawrócony... W innej części "pola walki" znajomi chłopcy biegną z kocem w stronę skąd ulatnia się gaz...nie udaje mi się ich zatrzymać...Ambulans odjeżdża na sygnale... Reporterzy biegają z kamerami... ... ... ... ... ...

Około drugiej wracam do Polykastro. Jutro muszę być na Uniwersytecie w Bułgarii. Przed oczami wciąż mam przerażone twarze ludzi. Czuję, że zostawiam przyjaciół w potrzebie. To najgorszy moment by opuścić obóz. Cały czas sprawdzam doniesienia. Wieczorem policja rozpyliła inny gaz- mocniejszy i niewidoczny. Wiatr przeniósł go na obozowisku, na namioty w których ludzie niczego się nie spodziewali. W użycie poszły też granaty ogłuszające i gumowe kule. Kolejne ofiary trafiły do szpitala. Według mediów ucierpiało około 300 osób, niemiecka policja podała, że dwoje dzieci zmarło na skutek zatrucia gazem. Gaz utrzymuje się w powietrzu i na materiale namiotów- ludzie zmuszeni są pozostać na dworze. Pada deszcz. W wyniku rozpuszczonej plotki o otwarciu granicy całe rodziny z dziećmi przybyły pieszo z innych obozów oddalonych nawet o 20 km. Grupy wolontariuszy starają się zapewnić uchodźcom nowe namioty... Sytuacja jest ciężka.

Co dalej?

16.04

Niedzielne wydarzenia odbiły się na przyszłości całego obozu. Dwa dni później policja aresztowała 30stu wolontariuszy pod pretekstem nawoływania uchodźców do buntu...Wprowadzono kontrolę na wjeździe. Trzeba być bardzo ostrożnym bo do aresztu trafić można za posiadanie scyzoryka, walkie-talkie czy brak dokumentów (Dwa dni wcześniej to mogłam być ja- zostawiłam paszport w Polykastro...). Bez wolontariuszy obóz nie przetrwa. Opinie są podzielone. Osobiście skłaniam się ku tezie, że Grecja (czyt. Rząd?) chce się pozbyć uchodźców z przygranicy, ponieważ stali się zbyt uciążliwi. Być może problem tkwi też w tym, że wolontariusze widzą za dużo... Świat nie musi wiedzieć o wszystkim...O tym, że Grecja sobie nie radzi, że mimo wsparcia finansowego Uni w obozie nie widać pomocy ze strony rządu. (Jedynie organizacje humanitarne i niezależni wolontariusze starają się stworzyć tutaj warunki do przetrwania...)

Jak więc zachęcić uchodźców do opuszczenia obozu? Czyż nie ma lepszego sposobu niż pozbawić ich jedzenia i wsparcia? A może to za mało?

Wojsko rozpoczyna na terenie obozu trening. Latają helikoptery, żołnierze biegają z bronią. Ludzi ogarnia strach, dzieci płaczą, wracają wspomnienia... Czy to znów wojna?! Kto jest wrogiem ?!

Uchodźca = Człowiek

Jest mi wstyd za wszystkich moich rodaków krzyczących hasła "Muzułmanie do gazu!" Ostrzegających przed najazdem terrorystów i masową islamizacją... Twierdzących, że "uchodźcy roznoszą zarazki i sikają na kościoły", zgwałcą kobiety i zabiorą nam pracę. Czy zatrzymali się chociaż na chwilę by zastanowić się o czym tak właściwie mówią? Zastanowić się czy ta nienawiść ma jakiekolwiek logiczne uzasadnienie. Nienawiść- do kogo tak właściwie? Bo to chyba podstawowa pomyłka – traktowanie "uchodźców" jak jedną bezimienną masę. "Kryzys imigracyjny"- jak chorobę, zarazę która skalała naszą idealną "zjednoczoną" Europę. Może niektórzy mają słabą wyobraźnię, są przygłusi bądź mają problem z czytaniem ze zrozumieniem. Polecam więc pojechać do obozu do Idomeni lub odwiedzić grecką wyspę Lesbos, by zrozumieć, że mówimy o Ludziach - Ludziach różnych wyznań, różnej narodowości, pochodzących z różnych klas społecznych, mających każdy inną tragiczną historię, którą chętnie się z tobą podzielą...

Nie chodzi o współczucie. Chodzi o solidarność. "To mogło przydarzyć się mi. Świat jest chory i to też jest Mój problem".

Brzydzę się polityką która traktuje tysiące ludzkich żyć jak pionki do gry. Rzut kostką. Kto bedzie następny?

Jak możesz pomóc?

>Zostań wolontariuszem na miejscu > Info Point for Idomeni Volunteers

> Wesprzyj którąś z organizacji/inicjatyw:

* Hot Food Idomeni

* Banana Team
* Idomeni Cultural Center

* Help refugees in Macedonia

* Drop in the Ocean

* Lekarze bez granic

* Save The Children

więcej: www.bit.ly/idomenivolunteerdoc

wiadomości: Are you Syrious?

edit: 24.05.2016 grecka policja rozpoczęła likwidację obozu dla uchodźców w Idomeni. Ludzie umieszczeni zostali w innych obozach w całej Grecji, gdzie często panują  jeszcze gorsze warunki sanitarne. Część uchodźców chcąc pozostać blisko granicy przeniosła się do mniejszych  nieoficjalnych obozów znajdujących się w okolicy.

O tym jak prawie zostalam matką chrzestną - czyli historia o "głupich turystach" (Peru, Pucallpa 09.2014)

BACK TO PERU

Nie wiem z jakiego powodu ale dzisiaj w splątaniu myśli przypomniała mi się ta historia.

(Góry wznoszące się za moją islandzką farma przypominają bardziej niż kiedykolwiek przedtem, zbocza prowadzące do ruin Machu Picchu...Tęsknię za podróżą...)

Pucallpa

Elder jest curandero- czyli uzdrowicielem - tak przynajmniej się przedstawia. Spotykamy się na głównym placu. Rozmawialiśmy wcześniej na couchsurfingu, ale jakoś na jego kanapę ostatecznie nie dotarliśmy. Siedzimy na chodniku a on opowiada o wiosce z której pochodzi- Iparii. Jego ojciec również zajmował się ziołolecznictwem i praktykami magicznymi. Od niego nauczył się rozmawiać z duchami dżungli, rozpoznawać gatunki roślin i jak wykorzystywać ich właściwości. Ubogi angielski (lub może bardziej mój ubogi hiszpański!) ogranicza konwersacje, czego bardzo żaluję bo temat wydaje się intrygujący. Nie może tutaj zabraknąć pytania o ayahuasce - Elder opowiada o napoju uzdrawiającym dusze z wielkim przejęciem. Jest nowoczesnym szamanem ¤- wyciąga z kieszeni wizytówkę. Chce stworzyć centrum medycyny naturalnej. Proponuje również ze zabierze nas do swojej wioski. Propozycja brzmi bardzo kusząco- potrzebujemy lokalnego przewodnika żeby dotrzeć do "autentycznych" Indian.

Pucallpa nie jest miastem typowo turystycznym i niewielu odwiedzających Peru się tutaj zapuszcza chociaż port otwiera drogę w głąb Amazonii. Statek Henry w tydzień zabierze nas do Iquitos - jedynego peruwiańskiego miasta odciętego całkowicie od świata serpentynami rzek i zaroślami dżungli.

Wieczór spędzamy przechadzając się uliczkami miasta. Długa aleja ciągnąca się od placu z kolorowa fontanna wydaje się bardzo nowoczesna mimo że już po drugiej stronie budynków panuje typowy peruwiański chaos- moto riksze trąbią na siebie nawzajem, ludzie przepychają na chodniku. Miasto kontrastów. Atmosfera jest nieco inna niż w południowej części kraju. Ludzie wydaja się serdeczniejsi i bardziej wyluzowani. Ulice są szerokie, można spokojnie odetchnąć przysiadając na ławce na jednym z rekreacyjnych placyków.  Zieleń palm przeplata się z szara modernistyczna architekturą i pomnikami bezimiennych bohaterów (w PRLowskim powiedziałbym stylu).  (Szczególnie zapadł mi w pamięci monstrualny farmer niosący kiść bananów - wzór narodu).

Spacerujemy popijając świeży sok z pomarańczy i powstrzymując się przed kupieniem hamaka lub innej użytecznej pamiątki w jednym z licznych kramów.

Elder wydzwania do nas co chwilę, spotykamy się z nim w końcu niedaleko portu, pod wieża z zegarem przyozdobioną witrażami przedstawiającymi sceny z legend. Peruwiańczyk jest już dość mocno wstawiony i jego angielski przybiera zaskakująco płynną formę. Kupuje mi popcorn i idziemy do baru gdzie przy cumbi* lecącej z głośników biesiadują jego znajomi. Przedstawianie i opowieści kto czym się zajmuje trwają w nieskończoność. "To mój wuj, a to żona kuzyna mojej matki". Uściski, uśmiechy, "mas cerveza amigos, amigos!". Kiedy Javier rozmawia z kumplami Elder próbuje flirtować. Nie pamiętam o czym była ta rozmowa ale znam ten latynoski błysk w oczach...

Leje się piwo za piwem jakbyśmy byli wszyscy starymi znajomymi. Wtedy nieoczekiwanie jeden z mężczyzn wstaje i uroczyście oznajmia:

"Przyjaciele, mam do was wielka prośbę i byłby to dla nas ogromny zaszczyt gdybyście  zgodzili się zostać rodzicami chrzestnymi mojej wnuczki!".  

Mas cerveza!

W całej tej familijnej atmosferze to pytanie nie brzmi wcale tak nienaturalnie. Znak przyjaźni-Unia peruwiańsko-polsko-hiszpańska. Patrzę na Javiera -coś odpowiedzieć trzeba. 

"Pewnie czemu my nie , ale...to poważna decyzja, odpowiedzialna rola, przecież my zaraz stąd wyjedziemy i pewnie nie wrócimy prędko...." 

"Nic nie szkodzi, nic nie szkodzi" 

Podekscytowani Peruwiańczycy nie dają nam dojść do słowa. Znów uściski dłoni, całowanie po policzkach. Jeden z mężczyzn wciska mi karteczkę z numerem telefonu-jutro ustalimy szczegóły, zadzwońcie koniecznie, koniecznie!  Kolejne piwo na cześć nowych członków rodziny!

W pewnym momencie trochę się uspokaja, nikt chyba nie chce stawiać następnej kolejki... Naszemu przewodnikowi przypomina się  plan wycieczki do Iparii. Objaśnia szczegóły: mamy dwie opcje- fast boat i slow boat. 

"Slow boat is dangerous. Kradną, wszystko wam ukradną. To niebezpieczne. Musimy wziąć szybką łódź. Trochę droższa. Ale nie mam dużo czasu. I jakieś jedzenie musimy zabrać dużo jedzenia". - nagle jego twarz wykrzywia się w dziwnym grymasie, zmienia się - łapie mnie za ramię i szepcze dramatycznym tonem:

Kobiety i dzieci Shipibo

" Mój syn, Mój syn nie ma co jeść. Sam go wychowuje. Potrzebuję pieniędzy. Mój syn" - zaczyna szlochać. Nigdy nie wiem jak zachować się w tego typu sytuacjach ale ta jest szczególnie dziwna. Poklepuje go po plecach. Znów zawodzi "mój syn, jest sam." Z nosa ciekną mu smarki, obciera je rękawem. Modle się tylko żeby nie dotkną mnie  ta brudną ręka. Próbuję się nie skrzywić, ale w tej chwili więcej niż współczucia budzi we mnie odrazy. Ciśnie się aż na usta:

"Skoro twój syn jest głodny czemu chlejesz w barze całą noc..?" Nie potrafię wybrnąć z tej sytuacji, więc milczę. Javier przychodzi mi z pomocą i zarządza "szybki odwrót". Staramy się uniknąć kolejnej fali uścisków i wymknąć jak najszybciej z meliny. Elder dogania nas już na zewnątrz. Przyczepił się jak rzep psiego ogona. Jestem zmęczona i czuję że coś złego wisi w powietrzu. Nasz żałosny "przewodnik duchowy" jeszcze próbuje wyłudzić grosze na taksówkę, decydujemy się jednak na spacer- potrzebuję ochłonąć. Zostawia nas w końcu na skrzyżowaniu krzycząc, że jutro zadzwoni.

Jestem skołowana- alkohol, mieszanka języków, głośna muzyka i emocjonalni Peruwiańczycy, którzy wyprowadzili mnie całkiem z równowagi- to za dużo jak na jeden dzień...

Muszę się tutaj przyznać do mojej naiwności i początkowej wiary w wielką przyjaźń Latynosów co mogłoby się wydawać szlachetne, ale w podróży przysparza jedynie problemów....nie w tym kraju...Właśnie w Pucallpie przyszedł moment by się obudzić.

Szczerze mówiąc byłam zła- zła na Eldera i jego kompanie - biorących mnie za głupią turystkę i odgrywających ten cały teatrzyk. Na siebie- bo w rezultacie okazałam się głupią turystką. Połknęłam haczyk. Bo o czym marzą wszyscy pseudo alternatywni turyści-wielcy podróżnicy? O byciu odkrywcami niczym Malinowski (i przeważnie z tą samą ignorancją) chcą odnaleźć swoich "dzikich", swoją wioskę, swój chatę w dżungli by wyryć na niej własne inicjały. I taką właśnie możliwość daje im Elder. Elder pijak i wyłudzacz pieniędzy a może przyszły manager agencji turystycznej "El Arbol Misterioso"? Złoszczę się bo nie mam "swoich Indian" to oni mają swoich "głupich turystów"...

Akcja "ojciec chrzestny" to też dobry biznes - Javier tłumaczy mi w drodze powrotnej, chociaż ja wcale słuchać nie chcę. Świat miał być inny. Niestety z czasem Peru nauczyło mnie widzieć na każdym kroku potencjalnych złodziejaszków i oszustów, nauczyło mnie NIE ufać**. Smutna prawda zaczęła docierać do mnie właśnie tego wieczoru...

jedno z wyklętych  pozowanych zdjęć,
wbrew pozorom całkiem naturalne...  

Stanę mimo wszystko w obronie Eldera. Myślałam o tym długo. Tak naprawdę większość osób które zdecyduje się na wyprawę do jego wioski otrzyma dokładnie to czego chciało. No dobrze iluzję za którą zapłaci peruwiańskimi Solami. Jednak Indianie których spotka będą autentycznymi Indianami (dopóki nie przyozdobią głów pióropuszami i nie zaczną tańczyć wokół ogniska na pokaz) wioska będzie wioską autentyczną (dopóki nie wybudują z cegły specjalnych domków dla turystów z bieżącą wodą), Elder będzie autentycznym szamanem (dopóki nie zacznie do ayahuaski dosypywać żadnych prochów) (chociaż sprzeda mądrość swojego plemienia za parę monet...ale to już inna kwestia...) Każdy więc dostanie to na co liczył i rozejdzie się szczęśliwy w swoją stronę. "Prawdziwi podróżnicy" którzy dotarli do odległej wioski Indian Shipibo będą opisywać to wydarzenie na swoich blogach i wrzucać zdjęcia na facebooka....

I może tutaj tkwi źródło problemu...To my szukamy "głupich Indian" którzy w przyjacielskim geście podzielą się z nami swoim życiem i sekretami swoich przodków. Oczekujemy od nich, że powinni witać nas z otwartymi ramionami, że ta gościnność się nam należy....I druga rzecz- po co to robimy? Czy żeby uczyć się prastarej mądrości płynącej z tradycji? czy po to żeby nauczyć się jak żyć inaczej z dala od "europejskiej cywilizacji" ? A może wcale nie. Może kieruje nami jedynie próżna chęć pochwalenia się znajomym "byłem tam gdzie nikt inny nie był, widziałem czego inni nie widzieli etc ...". Indianie nie są głupi wiedzą jak tą sytuację wykorzystać, jak sprawić byśmy poczuli się wyjątkowi (i żebyśmy dobrze wyszli na zdjęciach...). Dlaczego to robią? Bo kraj jest biedny, praca cięzka, dzieci głodne, alkohol drogi... Jakikolwiek nie byłby powód -czy jest to nieuczciwe?.......

Zastanówmy się kto kim tutaj ostatecznie manipuluje? Kto jest naiwny?....

Spryt zwycięża z arogancją.

Nie chciałam odkryć tej gry.

na rzece Ukajali

Elder dzwonił do nas cały następny ranek. Zbyliśmy go w końcu jakimś smsem....(chociaż dumna z tego nie jestem) Do dżungli zabrał nas Gustavo wraz z przyjaciółmi handlującymi drewnem. Bez zmyślonych historii, bez proszenia o pieniądze...

Iparię minęliśmy po 8 (?) godzinach drogi, a czekało nas jeszcze co najmniej 6, nocna burza, i krokodyle w Ukjali...

* Cumbia- jak na moje ucho -latynoskie disco polo

**Skutkiem tego były bardzo krzywdzące podejrzenia (parę miesięcy póżniej) wobec Birmańczyków - ludzi bezinteresownych z natury...

¤ (różnica pomiędzy curandero a szamanem wciąż jest dla mnie niejasna. Muszę zgłębić ten temat lepiej).

Birma - na pierwszy rzut oka... (1.04-28.04.2015)

...czyli zdjęć kilka na dobry początek. Traktuje je jako wstęp do historii, które mam nadzieję pewnego dnia uda mi się opisać.

Babcia z wnukiem (Kawkareik)

 "Taksówka" dla turystów w Inwa, my przypadkiem załapaliśmy się na stopa :) 

Z Nono (Inwa)

Dziewczynka biorąca udział w ceremonii wstąpienia do zakonu (Taungngu)

Poranne zbieranie datków w ThaBarWa Center

Dzieci z Thaton

BIRMA-INFO

Przelatujemy na drugi kontynent...Zahaczamy o Tajlandię, ale o niej później, bo to Birma mnie zafascynowała...

MJANMA (BIRMA) - INFO

wstęp

BIRMA CZY MJANMA?

Mam wrażenie, że używając nazwy Mjanma w Polsce (może dodajmy -w grupie niepodróżujących) istnieje spora szansa, że kraj ten nie zostanie zidentyfikowany. Jednak jak podpowiada Wikipedia w roku 1989 "Burma" (nazwa z czasów gdy kraj był kolonią angielską, pochodząca od określenia grupy etnicznej) przekształcona została w "Union of Myanmar" (gdzie myanmar tłumaczyć można jako "kraj silnych jeźdźców") i tej nazwy używa się oficjalnie.

Przepraszam więc z góry za moją ignorancję ale wciąż w języku polskim ( w angielskim nie mam tego problemu) Mjanma brzmi dla mnie jakoś nienaturalnie...bo przecież język birmański i Birmańczycy...Mjanmarczycy? No jakoś nie mogę...Postaram się więc używać na przemian...

I jeszcze nazwy miast....Yangon, Rangoon czy Rangun...?

  
1. WIZA
   – przed wyjazdem najłatwiej wyrobić w ambasadzie w Berlinie http://www.botschaft-myanmar.de/index.html
   - podróżując w Bangkoku (ok. 800 THB = ok 90 PLN)
   https://www.myanmarvisa.com/bangkok.htm
   - znalazłam informację o wizie przez internet ale nie zagłębiałam się w temat http://evisa.moip.gov.mm/

2. TAK! można dotrzeć do Birmy drogą lądową, granice zostały otwarte dla turystów w 2013 roku. 

   Przejścia graniczne z  Tajlandią:

   * Mea Sot - Myawaddy  – najpopularniejsze przejście. Ważna informacja: jest już otwarta nowa droga łącząca Mywaddy z Mawlamyine (wcześniej ruch odbywał się wahadłowo co drugi dzień,) więc no problem, nie utkniecie 

              

   * Ranong - Kawthaung – wybór nie najlepszy szczególnie dla autostopowiczów. Droga z Kawthaung w głąb kraju ciągnie się przez dżunglę i jest mało uczęszczana. Istnieje połączenie autobusowe i prom do Myeik. Przebyliśmy tą trasę stopem  wracając do Tajlandii i zajęło nam około 3 dni z Myeik  do Kawthaung skąd granicę  przekracza się łodzią (50-100  bahty (taj) za osobę) Powiedziałabym, że dla  widoków i małych uroczych wiosek  warto, ale  przy jedynie 28 dniowej wizie lepiej  się zastanowić... 

   
   * Mae Sai - Tachilek - przeważnie wybierane przez tych którzy chcą jedynie odnowić wizę do Tajlandii. Połączenie w głąb kraju jedynie drogą powietrzną (samoloty do Mandalay i Heho) (na drodze do Taunggyi obowiązuje zakaz ruchu turystycznego)

   
   

   * Phu Nam Ron - Htee Khee – również trudno dostępne, od strony Birmy droga nie  najlepsza, brak publicznych środków transportu (google nawet nie znajduje lokalizacji...)

Pamietajmy, że duża część Birmy jest wyłączona z ruchu turystycznego!

3.   WALUTA / CENY

1000 Kiat = 0,91 Dolar Am. = 3,44 Złotych Pl. (kurs z dnia 26.05.15)

a teraz ćwiczenie matematyczne – ile kosztuje:

obiad ok. 1500 Kiat

makaron "na ulicy" od 300 Kiat

piwo (650 ml) 1050 Kiat

kawa 300 Kiat

ciasto do kawy 100 Kiat

milk shake 750 Kiat

sugar cane 300 Kiat

wyporzyczenie e-bike'a ok 6000/dzień Kiat

coca cola/energy drink 500 Kiat

winogrona 1000 Kiat

woda- darmowa! W barach do obiadu ale także na ulicy na każdym kroku znaleźć można ceramiczne naczynia z wodą pitną. Mineralna- tak droga, że aż nie pamiętam :)

pokój dwuosobowy 10-15 dolarów /najtańsze/

(ceny z kwietnia 2015) 

Próbujecie obliczyć BUDŻET dzienny? Podpowiem- w ciągu 30 dni, jeżdżąc głównie autostopem (2 razy pociągiem Mandalay-Bagan, Yanagon- Thaton) śpiąc w namiocie i na couchsurfingu + 3 noclegi w hostelu) średnia dzienna w przeliczeniu wyszła nam 10 dolarów na dwie osoby  = 5 dolców/osoba/dzień :)

4.  POGODA 

pora deszczowa: maj-październik

pora sucha: listopad – maj

5. TRANSPORT  

nie wiele mam tutaj do powiedzenia bo dla mnie w tym wypadku jedyna opcja to... AUTOSTOP! Najlepszy w moim życiu właśnie w Birmie :)

trasa Myawaddy- Kyaitko- Yangon- Naypyidaw- Mandalay – jak po maśle :) )na południe od Myeik już gorzej, ale wszędzie się da. Jak zawsze-kwestia czasu...

 6. NOCLEG

Tutaj ważna informacja – spanie w namiocie jest nielegalne....ale ...na wszystko znajdzie się sposób. Wystarczy rozbijać się po zmroku, gdziś z dala od domów, nad rzeką na przykład (zachowując ostrożność- raz obudziliśmy się z woda w namiocie...) Jeżeli zjawi się policja zostaniecie jedynie uprzejmie poinformowani, że spać w tym miejscu nie można i prawdopodobnie odwiozą was do hotelu...lub gdziekolwiek poza teren patrolu.

Również problem jest z gościnnością, a raczej z jej "zakazem"! W Birmie obywatele nie mają prawa gościć (na noc) żadnego obcokrajowca bez specjalnego zezwolenia. Mimo dobrych chęci gospodarzy nie powinniśmy narażać ich na problemy. Nawet w małych wioskach nie wiadomo skąd pojawia się policja imigracyjna. Chociaż spotkania te nie mają żadnych nieprzyjemnych konsekwencji (przynajmniej ja nie doświadczyłam i nie słyszałam o takich), po jakimś czasie zaczynają irytować i nie warto marnować czasu na "zabawę w chowanego".

Jak wspominałam najtańszy pokój w hotelu to ok 10 dolarów. W Mandalay i Yangon istnieje szansa na znalezienie hosta na couchsurfingu.

 7. ZWIEDZANIE

Zacznijmy od tego, że do Birmy nie jedzie się oglądać zabytków czy chodzić po muzeach. To kraj NIE naznaczony jeszcze (!) piętnem panoszącej się turystyki. Raj dla autostopowiczów i "podglądaczy codzienności". Moja rada jest taka: jedź przed siebie do pierwszej wioski której NIE znalazłeś w przewodniku Lonely Planet. Serdeczność i gościnność Birmańczyków sprawi, że bardzo szybko poczujesz się członkiem wspólnoty. Ważnym członkiem, bo każdy chce mieć swojego "obcokrajowca", każdy chce, żebyś to w jego domu zatrzymał się na obiad. Zjedz więc z nimi ryż, napij się słodkiej kawy, weź kąpiel we wspólnej studni, a czasami potańcz w świątyni lub pomedytuj. Spróbuj nauczyć się od nich jak pomimo problemów zachować pogodę ducha. To właśnie niezwykli ludzie sprawiają, że Birma jest tak niezwykła.

..............Dlatego atrakcje turystyczne przedstawię w subiektywnym skrócie.

Bagan
Pierwsza stolica Imperium Birmańskiego. Znana z tysiąca świątyń buddyjskich malowniczo rozsypanych na obszarze 40 km2. Specyficzna atmosfera i urok, warto!

Tip: Zwiedzaj na rowerze elektrycznym!

Wstęp: na teren miasta jest płatny ok 20 dolarów, jadąc stopem istnieje jednak szansa że ominiesz bramki :)

ocena: 5/5

Mandalaj 
Jedno z największych miast Mjanmy. Nothing special. Kolejne Pagody, pagody...Zgiełk dużego miasta.

Ocena: 2/5

Hpa-an 
Mój wybór. Małe miasteczko, zielona okolica, góry, jaskinie. Jedną z atrakcji jest wieczorne obserwowanie nietoperzy wylatujących na nocne łowy. (znów polecam wypożyczyć skuter)

Ocena: 4/5

                                                

 Inle Lake

Ostatecznie nie dotarłam do tej części Birmy,czego żałuję. Na zdjęciach jezioro prezentuje się interesująco. (Jeśli myślicie że będzie okazja popływać- niestety jezioro jest skażone chemicznie!)

Wstęp: 15 dolarów

Shwedagon Pagoda w Rangun
Największa i najważniejsza pagoda w całej Birmie. Znajdują się w niej m.in relikwie- włosy z głowy Buddy. Mimo, że wstęp kosztuje 8 dolarów, moim zdaniem pobyt w Birmie jest tak tani, że można sobie pozwolić na ten wydatek. W pierwszy dzień roku przychodzą tutaj całe rodziny by wspólnie spędzić czas w świętym miejscu.

Rangun- polecam tęskniącym za "zachodnim stylem życia". To jedyne miasto gdzie być może znajdziecie imprezę ;) Na ulicach widoczna ciekawa mieszanka kultur.

Ocena: 4/5

PAMIĘTAJ - wchodząc do świątyni buddyjskiej należy ściągnąć buty (i skarpetki!), kobiety powinny mieć zasłonięte nogi i koszulki z rękawkiem. Nie dotykaj posągów Buddy!

8. SŁOWNICZEK

słowa dwa:

Mingalaba – dzień dobry
[Dżesube/ Dżesudemare  – przynajmniej na moje ucho tak to brzmi :)] - dziękuję

i najważniejsze: [NANABE] czyli zielsko które jest gotowe zniszczyć smak każdej potrawy – liść kolendry! warto zapamiętać i się wystrzegać

PERU & BOLIWIA INFO!

INFO!

1) CENY – Peru jest "teoretycznie tanie"- pomijając owoce i lokalne produkty (które są tańsze) powiedziałabym że ceny w supermarkecie podobne jak w PL. Boliwia "na prawdę" tania.

2) KOMUNIKACJA MIEJSKA (jeśli istnieje) przeważnie autobus/combi około 1 sola. Przystanki nie są w żadne sposób oznaczone, polecam spytać paru osób skąd autobus odjeżdża bo Peruwiańczycy i Boliwijczycy mają dziwną skłonność do udzielania nieprawdziwych informacji. W wielu miastach jedyny środek transportu to taksówki bądź mototaxi. Warto zawsze spytać najpierw miejscowych jaka powinna być cena za kurs, no i można się targować (właściwie prawie wszędzie i o wszystko, warto!)

3) JEDZENIE - Peruwiańczycy są z niego bardzo dumni, mi osobiście do gustu nie przypadło. Najtaniej na targu lub w Comedor Popular od 5 soli/ 8-12 bolivianos . Zupa- przeważnie Caldo de gallina czyli bardzo tłusty rosół + drugie danie (polecam milanesa de pollo, odradzam flaczki...dużo ziemniaków i ryżu, popularna ryba "gotowana" w cytrynie- ceviche- ja nie polecam, ale zależy co kto lubi) + refresco-napój. Wieczorami także pojawia się jedzenie na ulicy, hamburgery od 2 soli, szaszłyki z lamy, łapki kurczacze, kukurydza z serem i inne cuda. Świnka morska z której Peru słynie wbrew pozorom jest raczej daniem luksusowym i nie tak łatwo ją znaleźć (oczywiście nie polecam! nie polecam!) 

Koniecznie owoce! Najlepszy sok pomarańczowy w moim życiu i mango chico rico.
Alkohol – drogi. Najlepsze piwo Cuscenia negra -od 5 soli za litr, ale w pubie i ze 13. Localny mocny alkohol to pisco, o którego pochodzenie trwa spór po miedzy Peru i Chile. W okolicach miejscowości Ica znaleźć można winiarnie, 5l wina tańsze niż butelka w supermarkecie. Z jakością bywa różnie...

5) HOSTELE (hospedaje,alojamienotos) – peru od 30 soli (troche ponad 30 zł) za pokój dwuosobowy (nawet w samym Cusco), Boliwia od 30 również ale bolivianos (15 zł!) w dużych miastach drożej. Przygotujcie się, na to że pościel nie zawsze musi być czysta...

Namiot rozbić można praktycznie wszędzie, w mieście warto na wszelki wypadek zapytać policję (jest szansa że zaprosi was by spać na posterunku :)  

6) BEZPIECZEŃSTWO – po przyjeździe pewnie będą wszyscy was straszyć i opowiadać niezliczone historie, ale nie jest tak źle. Kradną lecz nie zabijają :) Najgorzej jest na wybrzeżu i w dużych miastach (w Lime w niektórych dzielnicach w nocy nie wychodzi się w ogóle z domu). Ostrożni mogą kupić na targu elektryczny paralizator za około pl stówkę (gaz pieprzowy w tej samej cenie). Ale nie ma paniki!

7) MACHU PICCHU–jak najtaniej dobrze opisane tutaj http://poriomaniacy.blogspot.com/…/jak-dotrzec-do-machu-pic…
Wstęp około 70 soli dla studentów (tylko z legitymacją ISIC), reszta dwa razy tyle. W sezonie może zabraknąć biletów, warto kupić wcześniej (dostępne na stronie http://www.machupicchu.gob.pe/ )

4) SWETRY Z ALPAKI - cokolwiek nie wsiskałaby wam pani na targu sweter za 30 soli nigdy nie będzie "100% Alpaca", ceny za prawdziwa wełnę zaczynaja się od (zgaduję) 200 soli. Ja kupiłam sweter w Boliwii , robiony na zamówienie za 300 bolivianos (ok 150 zł) ale to jak się dobrze naszukacie

8) no i AUTOSTOP- da się ale łatwo nie jest...W Peru ludzie rzadko mają prywatne samochody wiec możemy liczyć jedynie na ciężarówki i firmowe samochody. Czeka się długo, jedzie powoli. 200 km dziennie to dobrze. Najlepiej, jak wszędzie, pytać ludzi jeśli jest okazja. Stacji benzynowych ze wiele nie ma. W Boliwii z braku czasu wybrałam autobus więc nie będę ściemniać.

9) JĘZYK - rozmówki hiszpańskie obowiązkowe, po angielsku raczej się nie dogadamy